Ruby on Rails là một framework phát triển web mã nguồn mở, được xây dựng dựa trên ngôn ngữ lập trình Ruby. Ruby, với cú pháp đơn giản, rõ ràng và linh hoạt, là nền tảng vững chắc cho Rails. Nhờ đó, Rails cho phép các nhà phát triển tạo ra các ứng dụng web một cách nhanh chóng và hiệu quả. Cùng Terus tìm hiểu nhiều hơn về Ruby on Rails qua bài viết này.

I. Ruby on Rails là gì?
Ruby on Rails là một framework cho phép xây dựng website mạnh mẽ được xây dựng dựa trên ngôn ngữ lập trình Ruby. Ruby on Rails còn hay được gọi tắt là Rails, framework này sẽ giúp phát triển ứng dụng web rất còn và còn là một Full-stack framework, đem lại sự tiện lợi khi học ngôn ngữ này.
Rails không chỉ cung cấp các công cụ xây dựng giao diện người dùng mà còn tích hợp sẵn web server và khả năng kết nối cơ sở dữ liệu. Nhờ đó, quá trình phát triển ứng dụng web trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn. Chính vì sự tiện lợi này, Rails được cộng đồng lập trình viên vô cùng yêu thích và sử dụng rộng rãi.
Để đơn giản hóa, người ta thường gọi Ruby on Rails là Rails. So với các framework khác như J2EE và .NET, Rails mang đến một trải nghiệm phát triển mượt mà hơn, giảm thiểu sự phức tạp và giúp các nhà phát triển tập trung vào việc xây dựng các tính năng cốt lõi của ứng dụng.
Một trong những ưu điểm nổi bật của Rails là việc áp dụng các quy ước rõ ràng và nhất quán. Nhờ đó, lập trình viên không cần phải mất quá nhiều thời gian để quyết định về cấu trúc thư mục, cách đặt tên các file, hay cách tương tác với cơ sở dữ liệu. Rails đã có sẵn những quy ước mặc định, giúp cho quá trình phát triển ứng dụng trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Lịch sử ra đời
Trước hết thì phải xét đến Ruby - được tạo ra bởi Yukihiro Matsumoto vào ngà 24/02/1993, được phát hành chính thức vào năm 1995. Ruby được biết là kế thừa lại rất nhiều của người tiền nhiệm là Perl. Không lâu sao đó vào năm 2004 Rails ra đời với mục đích là nền tảng cho một công cụ quản lý dự án do David Heinemeier Hansson làm ra.
II. Đặc điểm nổi bật của Ruby on Rails

Rails được thiết kế với mục tiêu đơn giản hóa quá trình phát triển ứng dụng web. Cú pháp trực quan và dễ đọc của Rails giúp các lập trình viên, dù ở trình độ nào, đều có thể nhanh chóng làm quen và tạo ra các ứng dụng chất lượng cao.
Rails sử dụng các quy ước chặt chẽ để tự động hóa nhiều tác vụ, giúp lập trình viên tập trung vào logic cốt lõi của ứng dụng. Nhờ đó, quá trình phát triển trở nên nhanh chóng và hiệu quả hơn.
Với Rails, việc xây dựng ứng dụng trở nên dễ dàng và nhanh chóng hơn bao giờ hết. Cấu trúc mã rõ ràng, logic dễ hiểu giúp quá trình bảo trì và mở rộng ứng dụng trở nên đơn giản.
Ruby on Rails là một framework web nổi tiếng, được xây dựng dựa trên ngôn ngữ lập trình Ruby. Nó được thiết kế để giúp các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng web một cách nhanh chóng và hiệu quả. Dưới đây là một số đặc điểm nổi bật của Rails:
- Mô hình MVC: Rails sử dụng mô hình MVC (Model-View-Controller) để tách biệt các thành phần của ứng dụng, giúp code dễ đọc, dễ bảo trì và dễ mở rộng.
- Hỗ trợ đa dạng cơ sở dữ liệu: Rails làm việc tốt với nhiều hệ quản trị cơ sở dữ liệu phổ biến như Oracle, SQL Server, MySQL, PostgreSQL, giúp bạn linh hoạt lựa chọn công cụ phù hợp cho dự án.
- Hỗ trợ REST: Rails hỗ trợ kiến trúc REST, giúp xây dựng các API mạnh mẽ và tương tác dễ dàng với các dịch vụ khác.
- Quy ước hơn cấu hình: Rails ưu tiên sử dụng các quy ước đặt tên và cấu trúc dự án, giúp giảm thiểu việc viết cấu hình thủ công và tăng tốc độ phát triển.
III. Ưu điểm và nhược điểm của Ruby on Rails
Ưu điểm
Rails cung cấp một môi trường phát triển website mạnh mẽ và linh hoạt, giúp các nhà phát triển xây dựng các ứng dụng web một cách nhanh chóng và hiệu quả. Dưới đây là những lý do khiến Rails trở thành lựa chọn hàng đầu của nhiều lập trình viên:
- Thư viện phong phú: Rails sở hữu một hệ sinh thái thư viện khổng lồ thông qua gem, giúp bạn dễ dàng triển khai các tính năng phức tạp mà không cần viết lại từ đầu.
- Cấu trúc chuẩn: Rails cung cấp một cấu trúc ứng dụng rõ ràng, giúp bạn nhanh chóng làm quen và phát triển ứng dụng một cách có hệ thống.
- Chất lượng code cao: Cộng đồng Rails chú trọng đến việc viết code sạch, dễ đọc và bảo trì, giúp bạn tiết kiệm thời gian và công sức trong quá trình phát triển.
- Hiệu suất cao: Rails kết hợp với Ruby, một ngôn ngữ lập trình gọn gàng và hiệu quả, giúp bạn xây dựng các ứng dụng web hoạt động mượt mà.
- Cộng đồng lớn mạnh: Cộng đồng Ruby on Rails rất sôi động và luôn sẵn sàng hỗ trợ bạn giải quyết các vấn đề phát sinh.
- Phổ biến và được ưa chuộng: Rails là một trong những framework phổ biến nhất hiện nay, thu hút nhiều lập trình viên tài năng tham gia.
Nhược điểm
Điểm yếu thường được nói nhiều nhất của Rails đó chính là CHẬM, tốc độ chạy chậm và cả thời gian boot cũng chậm gây ra sự khó chịu cho một số lập trình viên. Tuy đã có cải thiện nhưng vẫn chưa đủ để được gọi là nhanh.
IV. Lợi ích khi sử dụng Ruby on Rails

Ruby on Rails là một framework web mạnh mẽ, được xây dựng trên nền tảng ngôn ngữ lập trình Ruby. Với sự kết hợp hoàn hảo giữa các công cụ, thư viện và cộng đồng phát triển sôi động, Ruby on Rails đã trở thành một trong những framework phổ biến nhất thế giới.
- Code chất lượng: Ruby on Rails giúp tạo ra các ứng dụng web với mã nguồn sạch sẽ, dễ đọc và bảo trì.
- Công cụ mạnh mẽ: Rails cung cấp một bộ công cụ đầy đủ để phát triển nhanh chóng các ứng dụng web phức tạp, từ cơ sở dữ liệu đến giao diện người dùng.
- Thư viện phong phú: Gem là kho tàng các thư viện Ruby, giúp bạn giải quyết mọi vấn đề trong quá trình phát triển.
- Cộng đồng lớn mạnh: Cộng đồng Ruby on Rails rất sôi động, luôn sẵn sàng hỗ trợ và chia sẻ kiến thức.
- Hiệu suất cao: Ruby on Rails cho phép phát triển ứng dụng nhanh chóng và hiệu quả.
- Tương lai sáng: Nhu cầu về lập trình viên Ruby on Rails đang ngày càng tăng, mở ra nhiều cơ hội việc làm hấp dẫn.
Rất nhiều startup công nghệ lựa chọn cho phần backend của họ, và như tôi đã nói bạn Rails là một Full Stack framework nên việc học Rails sẽ đảm bảo bạn không phí thời gian.
V. Cách tải và sử dụng Ruby on Rails
Trong quá trình phát triển ứng dụng web với Ruby on Rails, chúng ta sẽ làm việc với ba công cụ chính: RubyGems, Ruby on Rails và SQLite3.
- RubyGems: Đây là một chương trình quản lý các thư viện Ruby (gọi là gem). RubyGems giúp chúng ta cài đặt, cập nhật và quản lý các thư viện một cách dễ dàng.
- Ruby on Rails: Đây là một framework mạnh mẽ để phát triển ứng dụng web bằng ngôn ngữ Ruby. Rails cung cấp một cấu trúc sẵn có, giúp chúng ta xây dựng ứng dụng nhanh chóng và hiệu quả.
- SQLite3: Đây là một hệ quản trị cơ sở dữ liệu nhẹ, thường được sử dụng để lưu trữ dữ liệu cho các ứng dụng nhỏ và vừa. SQLite3 được tích hợp sẵn trong nhiều ngôn ngữ lập trình, bao gồm cả Ruby.
Cài Ruby
1. Windows
Bạn chỉ cần thực hiện theo các bước sau:
- Tải Ruby Installer: Truy cập trang web rubyinstaller.org để tải về phiên bản Ruby Installer phù hợp với hệ thống của bạn.
- Chạy file cài đặt: Sau khi tải xong, hãy nhấp đúp vào file cài đặt để bắt đầu quá trình cài đặt. Giao diện cài đặt sẽ hướng dẫn bạn từng bước một, rất dễ thực hiện.
2. Linux
Cách cài đặt Ruby sẽ khác nhau tùy thuộc vào hệ điều hành Linux mà bạn đang sử dụng. Dưới đây là hướng dẫn chi tiết cho hai trình quản lý gói phổ biến nhất: apt-get và yum.
- Đối với các hệ điều hành sử dụng apt-get (như Ubuntu): Để cài đặt Ruby cùng với các thư viện liên quan, bạn hãy mở terminal và nhập lệnh sau: sudo apt-get install ruby-full
- Đối với các hệ điều hành sử dụng yum (như CentOS, Fedora, RHEL): Để cài đặt Ruby, bạn hãy mở terminal và nhập lệnh sau:sudo yum install ruby
Cài RubyGems
1. Window
Trên Windows sau khi cài đặt Ruby sử dụng Ruby Installer thì máy tính bạn cũng sẽ được cài đặt RubyGems.
2. Các hệ điều hành khác
Bạn sẽ cần kiểm tra coi máy tính có RubyGems chưa trước, hãy mở Terminal lên và bỏ code sau: $ gem -v nếu không có thì làm theo các bước dưới đây:
- Tải về: Truy cập trang web rubygems.org để tải về gói cài đặt phù hợp với hệ điều hành của bạn.
- Giải nén: Giải nén file tải về vào một thư mục bất kỳ trên máy tính.
- Cài đặt: Mở cửa sổ terminal hoặc command prompt, điều hướng đến thư mục vừa giải nén và chạy lệnh sau: $ ruby setup.rb
Cài Ruby on Rails
Sau khi đã cài đặt thành công Ruby và RubyGems, chúng ta sẽ tiến hành cài đặt Rails framework.
- Mở terminal (trên Windows là Command Prompt).
- Nhập lệnh cài đặt: gem install rails -v 4.2.6
- Kiểm tra phiên bản Rails: rails -v
Cài SQLite
1. Windows
Để cài SQLite trên Windows bạn thực hiện các bước sau:
Bước 1: Tải về các file cần thiết
- Truy cập trang web chính thức của SQLite: sqlite.org
- Tìm và tải về các file "sqlite-shell" và "sqlite-dll" trong mục "Precompiled Binaries for Windows".
Bước 2: Giải nén và đặt file
- Giải nén hai file vừa tải về vào thư mục "C:\Windows\system32".
Bước 3: Kiểm tra cài đặt
- Mở cửa sổ Command Prompt.
- Nhập lệnh "sqlite3 --version" và nhấn Enter.
- Nếu SQLite3 được cài đặt thành công, bạn sẽ thấy thông tin phiên bản hiện ra.
Bước 4: Cài đặt thêm (nếu cần)
- Nếu không thấy thông tin phiên bản: Thêm đường dẫn đến thư mục chứa hai file SQLite vừa giải nén vào biến môi trường "Path" của Windows.
- Cài đặt SQLite3 gem: Mở Command Prompt và nhập lệnh "gem install sqlite3" để cài đặt gem SQLite3 cho Ruby.
2. Linux
SQLite đã được cài sẵn, bạn nên update lại cho chắc chắn bằng lệnh: $ sudo apt-get install sqlite3 libsqlite3-dev
Qua những chia sẻ trên, hy vọng bạn đã có cái nhìn rõ nét về Ruby on Rails và tiềm năng của nó. Lĩnh vực lập trình Ruby đang ngày càng mở rộng, mang đến vô vàn cơ hội nghề nghiệp hấp dẫn. Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết của Terus.
FAQ - Giải đáp thắc mắc liên quan đến Ruby on Rails
1. Ruby on Rails là gì?
Ruby on Rails là một khung ứng dụng web phía máy chủ được viết bằng Ruby theo Giấy phép MIT. Rails là một khung công tác mô hình-khung nhìn-bộ điều khiển, cung cấp các cấu trúc mặc định cho cơ sở dữ liệu, dịch vụ web và các trang web.
2. Vai trò của Ruby on Rails là gì?
Ruby on Rails là phần mềm mã nguồn mở miễn phí và được phát triển bởi David Heinemeier Hansson. Thông qua những tính năng như bảng cơ sở dữ liệu liền mạch, di chuyển và tạo khung. Ruby on rails cho phép các ứng dụng phát triển sáng tạo, phát triển nhanh chóng hơn.