Thực Trạng Website Thương Mại Điện Tử Việt Nam năm 2024

Thị trường kinh doanh điện tử của Việt Nam trong những năm gần đây ngày càng mở rộng và hiện nay đã trở thành một hình thức kinh doanh phổ biến, quen thuộc với các công ty và người dân.

Sự đa dạng về mô hình kinh doanh, chủ thể, quy trình kinh doanh và chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ, được hỗ trợ bởi hạ tầng Internet và ứng dụng công nghệ hiện đại đã đưa TMĐT trở thành trụ cột quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế số của đất nước.

Tuy nhiên, nhìn chung, TMĐT Việt Nam phải đối mặt với nhiều thách thức và hạn chế để đạt được thương mại điện tử toàn cầu.

Trong bài viết này, Terus sẽ phân tích thực trạng thương mại điện tử ở Việt Nam và từ đó đưa ra các giải pháp phát triển mô hình này.

I. Tổng quan về thương mại điện tử

Với sự phát triển của công nghệ, thông tin trên các trang mạng xã hội đang xuất hiện ở khắp mọi nơi. Khi nhu cầu về hàng hóa, dịch vụ góp phần tạo nên sự phát triển của cái gọi là thương mại điện tử. Thương mại điện tử đã và đang không ngừng trở thành lĩnh vực có sức ảnh hưởng cực kỳ lớn đến nền kinh tế của các quốc gia, cụ thể là Việt Nam.

Sự phát triển của ngành công nghiệp số này không chỉ mang lại cho các hoạt động kinh doanh của các doanh nghiệp thuận lợi mà còn cung cấp những giá trị thiết thực, đáp ứng nhu cầu đổi mới của doanh nghiệp cũng như người tiêu dùng.

Bởi vì tính chất của TMĐT, không chỉ riêng Việt Nam mà còn các quốc gia khác trên thế giới đều dành sự quan tâm nhất định đến ngành công nghiệp đầy tiềm năng này.

II. Khái niệm về thương mại điện tử

Thương mại điện tử là một thuật ngữ tương đối rộng nên nó có nhiều tên gọi khác nhau. Hiện nay có một số tên gọi phổ biến như: thương mại trực tuyến (online trade), thương mại không giấy tờ (paperless commerce) hoặc kinh doanh điện tử (e-business), nhưng thương mại điện tử (e-commerce) là cách gọi được sử dụng nhiều nhất, phổ biến và gần như được sử dụng rộng rãi nhất.

Hiện nay, định nghĩa về TMĐT được nhiều tổ chức quốc tế đưa ra nhưng chưa có một định nghĩa thống nhất về thương mại điện tử. Nhìn chung, các khái niệm thương mại điện tử được chia thành hai nhóm:

1. Nhóm 1

Thương mại điện tử diễn ra thông qua các công ty sử dụng phương tiện điện tử và Internet để mua và bán hàng hóa và dịch vụ của công ty họ. Giao dịch có thể là giữa các doanh nghiệp, chẳng hạn như mô hình nền tảng TMĐT của Alibaba; giữa các công ty và khách hàng cá nhân như Amazon, Tiki, Lazada; hoặc giữa các cá nhân trên eBay.

Một số quan điểm về TMĐT có thể kể đến như Ủy ban Thương mại điện tử của Tổ chức Hợp tác Kinh tế châu Á - Thái Bình Dương (APEC) năm 1988: “Thương mại điện tử là công việc kinh doanh được tiến hành thông qua truyền thông số liệu và công nghệ tin học kỹ thuật số”. Theo Cục thống kê Hoa Kỳ năm 2000, “Thương mại điện tử là việc hoàn thành bất kì một giao dịch nào thông qua một mạng máy tính làm trung gian mà bao gồm việc chuyển giao quyền sở hữu hay quyền sử dụng hàng hóa và dịch vụ”.

2. Nhóm 2

Ở nhóm này, TMĐT được định nghĩa không chỉ giới hạn ở hai chức năng mua và bán mà thương mại điện tử mà còn bao gồm tất cả các hoạt động thương mại được thực hiện bằng điện tử, đặc biệt thông qua bốn chữ cái MSDP, trong đó:

• M - Marketing (có trang web, hoặc xúc tiến thương mại qua Internet)
• S - Sales (có trang web có chức năng hỗ trợ giao dịch, ký kết hợp đồng)
• D - Distribution (Phân phối sản phẩm số hóa trên mạng)
• P - Payment (thanh toán qua mạng hay thông qua trung gian như ngân hàng)

Theo luật mẫu về TMĐT của Ủy ban Liên hợp quốc về Luật Thương mại quốc tế (UNCITRAL Model Law on Electronic Commerce), năm 1996, thuật ngữ “thương mại” (commerce) cần được diễn giải theo nghĩa rộng để bao quát các vấn đề phát sinh từ mọi quan hệ mang tính chất thương mại dù có hay không có hợp đồng.

Các quan hệ mang tính thương mại bao gồm các giao dịch sau đây: bất cứ giao dịch nào về cung cấp hoặc trao đổi hàng hóa, dịch vụ; thỏa thuận phân phối; đại diện hoặc đại lý thương mại, ủy thác hoa hồng (factoring), cho thuê dài hạn (leasing); xây dựng các công trình; tư vấn, kỹ thuật công trình (engineering); đầu tư; cấp vốn, ngân hàng; bảo hiểm.

Với quan điểm này, Liên Hợp quốc đã đưa ra định nghĩa về Thương mại điện tử là “việc thực hiện toàn bộ hoạt động kinh doanh bao gồm: marketing, bán hàng, phân phối và thanh toán”.

Tóm lại, mặc dù trên thế giới có nhiều cách hiểu khác nhau về TMĐT nhưng nhìn chung đều nhất trí rằng TMĐT là một hình thức hoạt động kinh doanh và trao đổi thông tin giữa các doanh nghiệp với nhau, giữa doanh nghiệp với khách hàng, giữa các doanh nghiệp và chính phủ...

III. Vai trò của thương mại điện tử

Đầu tiên, thay đổi tính chất của nền kinh tế quốc gia và nền kinh tế toàn cầu. Chúng ta vẫn hay thường nghe về sự chuyển đổi số của các ngành công nghiệp trên khắp các quốc gia trên thế giới. Và tất nhiên, không thể không kể đến ngành thương mại hàng hóa, dịch vụ. Từ các hình thức mua bán tại chỗ, giao dịch trực tiếp, phân phối tại các cửa hàng, đại lý,… chuyển sang hình thức trực tuyến.

Với quy mô nhỏ, chúng ta có: website bán hàng, website dịch vụ, website thương mại điện tử,… Bằng cách áp dụng những công nghệ đổi mới, các chủ doanh nghiệp có thể thương mại ngay trên chính website của mình.

Không chỉ tiết kiệm chi phí về mặt bằng, cửa hàng, nhân viên,… Chúng còn đem lại sự tiện lợi cả cho doanh nghiệp lẫn người tiêu dùng. Ngày nay, người tiêu dùng không cần phải di chuyển đến vị trí cửa hàng để mua những mặt hàng cần thiết. Chỉ cần một chiếc điện thoại và internet, người tiêu dùng đã có thể có cho mình những thứ cần thiết, đặt hàng và giao dịch một cách nhanh chóng.

Với quy mô lớn hơn, chúng ta có các sàn TMĐT như: Lazada, Shopee, Tiki,… Nếu website thương mại điện tử chỉ kết nối giữa doanh nghiệp và người tiêu dùng mục tiêu của họ thì sàn thương mại điện tử giống như một khu chợ trực tuyến.

Nơi mà có rất nhiều mặt hàng từ gia dụng, công nghệ, quần áo,… đủ tất cả mọi thứ. Xây dựng nên một không gian trao đổi, mua bán hàng hóa từ các doanh nghiệp và người tiêu dùng có nhu cầu.

Ngoài ra, vai trò của thương mại điện tử còn góp phần làm cho nền kinh tế ngày càng tăng lên, mở ra cơ hội phát huy ưu thế của các nước đang phát triển.  

Thị trường TMĐT Việt Nam ngày càng mở rộng trong những năm gần đây và hiện nay nó đã trở thành phương thức kinh doanh phổ biến của các công ty và người dân.

Sự đa dạng về mô hình kinh doanh, chủ thể, quy trình kinh doanh và chuỗi cung ứng hàng hóa, dịch vụ, được hỗ trợ bởi hạ tầng Internet và ứng dụng công nghệ hiện đại đã đưa thương mại điện tử trở thành trụ cột quan trọng trong quá trình phát triển kinh tế số của đất nước.

Bất chấp những ảnh hưởng tiêu cực do đại dịch Covid-19 gây ra, TMĐT Việt Nam vẫn tiếp tục tăng tốc mạnh mẽ và trở thành một trong những thị trường thương mại điện tử tăng trưởng nhanh nhất Đông Nam Á.

Theo Sách trắng TMĐT của Việt Nam, tăng trưởng thương mại điện tử năm 2020 là 18%, đạt 11,8 tỷ USD và là quốc gia duy nhất ở Đông Nam Á có mức tăng trưởng thương mại điện tử hai chữ số. Theo tính toán của các công ty hàng đầu thế giới như Google, Temasek, BainandCompany, quy mô nền kinh tế số của Việt Nam sẽ vượt ngưỡng 52 tỷ USD và đứng thứ ba khu vực ASEAN vào năm 2025.

Tuy nhiên, nguồn nhân lực TMĐT nhìn chung còn thiếu và yếu, hạ tầng kỹ thuật thương mại điện tử cũng chưa thuận lợi nên thương mại điện tử chưa tạo dựng được niềm tin và phát triển mạnh mẽ.

Vì vậy, xây dựng chiến lược phát triển TMĐT có vai trò quan trọng giúp thương mại điện tử Việt Nam phát triển lành mạnh theo xu hướng phát triển của thế giới, để các công ty áp dụng phương thức kinh doanh này trở nên mạnh mẽ hơn.

IV. Thực trạng hiện nay về thương mại điện tử tại Việt Nam

Với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thông tin, đặc biệt là sự phát triển của Internet, thương mại điện tử Việt Nam đã phát triển cả về quy mô, số lượng và chất lượng.

1. Về quy mô, tốc độ tăng trưởng
2. Về loại hàng hóa giao dịch trên trang Thương mại điện tử
3. Về phân đoạn thị trường
4. Về chính sách pháp luật

1. Về quy mô, tốc độ tăng trưởng

Hiệp hội Thương mại điện tử Việt Nam (VECOM) đưa ra dự đoán này dựa trên khảo sát hàng nghìn doanh nghiệp trên cả nước và khả năng thích ứng linh hoạt của doanh nghiệp và người tiêu dùng trong một đợt bùng phát khác của Covid-19.

Trong hai năm đại, mọi hoạt động kinh tế - xã hội đều dừng lại, thương mại điện tử bị ảnh hưởng nặng nề nhưng nhiều doanh nghiệp đã cố gắng chuyển sang số hóa để tận dụng các cơ hội kinh doanh mới. Đồng thời, số lượng người tiêu dùng trực tuyến tăng mạnh cả về số lượng và chất lượng.

Theo báo cáo của Bộ Công Thương, doanh thu thương mại điện tử Việt Nam ước đạt 13,7 tỷ USD vào năm 2021. Đó là sự gia tăng 16% so với năm 2020 và chiếm 6,5% tổng doanh số bán lẻ toàn quốc.

Số liệu từ Cục Thống kê Quốc gia cho thấy, năm 2022, thương mại điện tử Việt Nam tiếp tục tăng trưởng hơn 25% và đạt hơn 20 tỷ USD. Hà Nội và TP. Hồ Chí Minh là hai thành phố chính của cả nước về tăng trưởng thương mại điện tử.

Khách hàng và doanh nghiệp đã quen dần và thích nghi nhanh chóng với các hoạt động giao dịch TMĐT, nhiều người đã bỏ được thói quen mua hàng, giao dịch truyền thống, tiếp xúc trực tiếp, thay vào đó là các giao dịch gián tiếp, qua sàn TMĐT, thông qua nền tảng số như Facebook, Zalo, Youtube, Messenger. Nhiều hợp đồng thương mại được thực hiện thông qua nền tảng giao tiếp trực tuyến hội nghị như Zoom, Google Meet…

Nhìn chung, thói quen mua hàng của người tiêu dùng Việt Nam cũng có những thay đổi tích cực. Từ việc chỉ quen với giao dịch kinh doanh truyền thống, mặt đối mặt, được cầm, ngắm và có thể được thử sản phẩm, nay họ đã dần tiếp cận và yêu thích hình thức mua sắm trực tuyến.

Xu thế mua sắm trực tuyến đang dần trở thành xu thế phổ biến trong dân cư, được lan rộng từ thành thị cho tới nông thôn, từ miền đồng bằng cho tới miền núi.

Xúc tiến TMĐT đang dần trở thành trào lưu, các sản phẩm, hàng hóa không chỉ được giới thiệu, quảng bá trên các sàn Thương mại điện tử lớn mà còn cả những trang website của doanh nghiệp, cá nhân, cả nhà cung ứng, khách hàng, đối tác.

Khoảng cách, không gian đã được thu hẹp, thay đổi mang lại sự tiện ích cho mọi đối tượng tham gia Thương mại điện tử.

Theo số liệu từ Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam năm 2021, giá trị mua sắm và số lượng người mua sắm, tham gia giao dịch thương mại trên trang Thương mại điện tử có sự phát triển theo từng năm.

Cụ thể, về số lượng người mua sắm trực tuyến trên các trang Thương mại điện tử tại Việt Nam năm 2020 đã tăng 1,5 lần so với năm 2016, tương ứng với đó lượng mua sắm bình quân đầu người năm 2020 cũng tăng lên 1,41 lần so với năm 2016.

2. Về loại hàng hóa giao dịch trên trang Thương mại điện tử

Theo Sách trắng Thương mại điện tử Việt Nam: Loại hình hàng hóa chủ yếu được mua nhiều nhất là: Thực phẩm (chiếm 52%); Quần áo, Giày dép và Mỹ phẩm (chiếm 43%); Thiết bị đồ dùng gia đình (chiếm 33%),…

Phần lớn người được khảo sát (chiếm 63%) cho rằng lý do chính khiến họ quyết định lựa chọn website/ứng dụng để thực hiện giao dịch đến từ đánh giá từ những nguồn uy tín như bạn bè, người thân hoặc đánh giá trên mạng Internet.

3. Về phân đoạn thị trường

Thị trường thương mại điện tử Việt Nam bị chi phối bởi các công ty nước ngoài. Một số công ty khởi đầu là công ty Việt Nam nhưng khi thành công thì bị nước ngoài mua lại hoặc bị pháp nhân nước ngoài kiểm soát.

Điển hình, sàn Tiki là sàn địa phương của Việt Nam, có vốn nước ngoài gần 55% tính đến cuối năm 2020, đến năm 2021 sàn đã chuyển nhượng 90,5% cổ phần cho đơn vị Tiki Global của Singapore. Như vậy Tiki đã trở thành công ty của Singapore. Tương tự, Sendo khởi đầu là một công ty Việt Nam nhưng tính đến cuối năm 2020, vốn ngoại vào tầng này đã lên tới hơn 65%.

4. Về chính sách pháp luật

Thời gian gần đây, Chính phủ đã ban hành một số điều luật mới nhằm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng, cụ thể theo quy định mới tại khoản 1 Điều 12 Nghị định số 85/2021/NĐ-CP. Thông tin sản phẩm đối với hàng hóa, dịch vụ rao bán, doanh nghiệp cần phải cung cấp chi tiết.

Những nỗ lực đang được thực hiện nhằm giảm thiểu gian lận và bán sản phẩm bất hợp pháp trên các trang thương mại điện tử, giúp người tiêu dùng yên tâm hơn. Nhưng trên thực tế, một số biện pháp xử phạt vẫn chưa đủ sức ngăn chặn và nguy cơ thu thập dữ liệu trái phép trên mạng vẫn rất cao.

Nhìn chung, sự phát triển của thương mại điện tử ở Việt Nam đã được cải thiện. Những thay đổi tích cực về quy mô, số lượng, chất lượng và cơ cấu, trong đó tốc độ tăng trưởng nhanh, góp phần làm thay đổi bộ mặt kinh tế, xã hội của đất nước. Bên cạnh những kết quả tích cực, thương mại điện tử Việt Nam vẫn còn những hạn chế cần được cải thiện hơn nữa.

V. Các giải pháp nhằm phát triển ngành thương mại điện tử Việt Nam

Sau khi đã nắm được các thông tin về thực trạng thương mại điện tử. Ở phần này, Terus sẽ đưa ra các giải pháp nhằm phát triển ngành thương mại điện tử.

1. Hoàn thiện khung pháp lý cho phát triển thương mại điện tử
2. Hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin
3. Tích cực nâng cao cải thiện uy tín thương hiệu và chất lượng dịch vụ sau khi mua hàng

1. Hoàn thiện khung pháp lý cho phát triển thương mại điện tử

Thương mại điện tử là một ngành mới nổi ở Việt Nam. Sự phức tạp của công nghệ và sự giao thoa giữa thực tế và ảo là hai yếu tố thúc đẩy người ra quyết định tạo ra một khuôn khổ pháp lý phù hợp và chặt chẽ.

Vì vậy, việc xây dựng hệ thống chính sách, pháp luật về thương mại điện tử, xây dựng hệ sinh thái thương mại điện tử và kinh tế số là nội dung quan trọng, định hướng có chủ đích cho sự phát triển của thương mại điện tử trong tương lai.

Một là, chính sách, pháp luật phải tạo hành lang pháp lý bảo đảm môi trường thuận lợi cho thương mại điện tử phát triển, đảm bảo lợi ích hợp pháp, chính đáng cho những người tham gia thương mại điện tử.

Tạo cơ hội bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, bình đẳng; phát huy bản sắc văn hóa truyền thống của dân tộc, tiếp thu văn hóa thế giới trên nguyên tắc phù hợp với các công ước, hiệp định và quy định thương mại tự do mà Việt Nam là thành viên và ký kết.

Tăng cường quản lý nhà nước về thương mại điện tử, chủ động ngăn chặn gian lận kinh doanh, hành vi tiêu cực và lừa đảo khách hàng trong thương mại điện tử; tránh thất thu thuế. Khuyến khích sự sáng tạo và hỗ trợ các doanh nghiệp ứng dụng khoa học, công nghệ, kỹ thuật trong thương mại điện tử.

Tiếp tục cải cách, đổi mới hệ thống hành chính và dịch vụ công để tạo ra một hệ thống hành chính liêm chính, sáng tạo và phục vụ, tạo môi trường kinh doanh lành mạnh để thu hút đầu tư trong và ngoài nước.

2. Hoàn thiện hạ tầng công nghệ thông tin

Để đảm bảo quyền lợi của người tiêu dùng trong an toàn thông tin, cần hoàn thiện, đồng bộ và hoàn thiện cơ sở hạ tầng công nghệ. Hạ tầng công nghệ thông tin tốt, đặc biệt là tốc độ đường truyền giúp việc mua sắm trực tuyến diễn ra suôn sẻ, nhanh chóng và thuận tiện.

Việc thực hiện này đòi hỏi sự nỗ lực của nhiều bên, các bộ, ngành, nhiều nơi để tạo ra cơ sở hạ tầng toàn diện, đồng bộ cho sự phát triển của thương mại điện tử trong tương lai. Tăng cường đầu tư của khu vực công vào phát triển cơ sở hạ tầng phục vụ hoạt động thương mại điện tử.

Khuyến khích, tạo điều kiện và hỗ trợ các doanh nghiệp chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ thông tin phục vụ thương mại điện tử, xây dựng cơ sở hạ tầng, công nghệ, kỹ thuật đảm bảo thích ứng với điều kiện phát triển.

Cẩn trọng hỗ trợ các doanh nghiệp vừa và nhỏ; phổ biến, giáo dục nâng cao nhận thức về thương mại điện tử, các xu hướng và nhu cầu phát triển thương mại điện tử liên quan đến chuyển đổi số và số hóa, đặc biệt chú trọng phát triển nguồn nhân lực CNTT.

Sử dụng và cập nhật thường xuyên các nền tảng công nghệ hiện đại, tiên tiến; Khuyến khích đổi mới, sáng tạo về công nghệ và kỹ thuật thương mại điện tử; Xây dựng chính sách bảo mật và bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ đối với các phát minh, bằng sáng chế, bản quyền công nghệ và sản phẩm.

3. Tích cực nâng cao cải thiện uy tín thương hiệu và chất lượng dịch vụ sau khi mua hàng

Đối với các doanh nghiệp, việc đầu tư vào hoạt động hậu mãi sau khi mua hàng điện tử đóng vai trò quan trọng trong việc khách hàng có quay lại và đánh giá tốt sản phẩm của công ty trên các trang thương mại điện tử hay không, thu hút thêm nhiều khách hàng mới bằng những đánh giá tích cực từ khách hàng trung thành. Nếu có thể tăng lượng khách hàng trung thành, doanh nghiệp chắc chắn có thể tăng chuyển đổi mua hàng trực tuyến.

VI. Tổng kết

Bài viết là các thông tin về thực trạng Website thương mại điện tử Việt Nam năm 2024 mà Terus muốn gửi đến cho quý đơn vị đang hợp tác đến Terus và bạn bè doanh nghiệp của Terus.

Hi vọng bài viết có thể giúp ích được cho bạn, cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết. Nếu bạn có bất cứ yêu cầu gì về Terus có thể liên hệ Terus tại đây nhé!

Theo dõi Terus tại:

1. Facebook
2. Instagram
3. Pinterest
4. Twitter/X

bởi Terus Technique

Cập nhật lúc 17 Tháng 11, 2024

CHIA SẺ