Hướng Dẫn Cách Xác Định Và Phân Tích Đối Thủ Cạnh Tranh

Để chiếm lĩnh thị trường và đạt được thành công, doanh nghiệp cần có cái nhìn sâu sắc về đối thủ cạnh tranh. Việc phân tích kỹ lưỡng hiệu suất của đối thủ, so sánh các chỉ số tài chính, đánh giá thị phần và hiểu rõ lợi thế cạnh tranh của họ là vô cùng quan trọng. Tìm hiểu rõ hơn qua bài viết này của Terus nhé!

I. Đối thủ cạnh tranh là gì?

Đối thủ cạnh tranh là các tổ chức, doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực, cung cấp và bán những sản phẩm/ dịch vụ tương tự với bạn. Mục tiêu của đối thủ cạnh tranh với bạn thường là thu hút và giữ chân nhiều khách hàng giúp tăng doanh số của doanh nghiệp.

Đối thủ cạnh tranh có thể được phân loại theo nhiều cách khác nhau.

• Đối thủ cạnh tranh trực tiếp: Đây là những công ty cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ tương tự, nhắm đến cùng một đối tượng khách hàng và hoạt động trong cùng một thị trường.
• Đối thủ cạnh tranh gián tiếp: Là những công ty cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ thay thế, có thể đáp ứng nhu cầu của khách hàng tương tự.
• Đối thủ cạnh tranh tiềm năng: Bao gồm các công ty mới gia nhập thị trường hoặc các công ty hiện có mở rộng hoạt động sang lĩnh vực của bạn.

II. Làm rõ các loại đối thủ cạnh tranh

1. Đối thủ cạnh tranh trực tiếp

Đối thủ cạnh tranh trực tiếp là những doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ tương tự, nhắm đến cùng một nhóm khách hàng và đáp ứng cùng một nhu cầu trên thị trường. Họ hoạt động trong cùng một khu vực địa lý, sử dụng những kênh phân phối giống nhau và cạnh tranh trực tiếp về giá cả, chất lượng, dịch vụ và các chiến lược kinh doanh khác.

Việc phân tích và đánh giá các đối thủ trực tiếp được xem là phần cốt lõi khi xây dựng chiến lược kinh doanh. Việc ấy sẽ giúp doanh nghiệp hiểu rõ về môi trường cạnh tranh hiện tại, tính toán các bước đi tốt hơn

2. Đối thủ cạnh tranh gián tiếp

Những doanh nghiệp cung cấp sản phẩm/dịch vụ khác biệt nhưng đáp ứng cùng một nhu cầu của khách hàng được gọi là đối thủ cạnh tranh gián tiếp. Nói cách khác, họ không cạnh tranh trực tiếp với bạn về sản phẩm/dịch vụ nhưng vẫn có thể ảnh hưởng đến thị phần của bạn.

3. Đối thủ tiềm năng

Đây là những doanh nghiệp, tổ chức chưa chính thức tham gia vào thị trường của bạn nhưng hoàn toàn có khả năng trở thành đối thủ cạnh tranh trong tương lai. Họ có thể là những startup mới nổi, những công ty lớn đang tìm kiếm cơ hội mở rộng thị trường hoặc những đối thủ từ các ngành hàng liên quan.

4. Đối thủ cạnh tranh thay thế

Đối thủ cạnh tranh thay thế là những doanh nghiệp cung cấp sản phẩm hoặc dịch vụ khác biệt nhưng có thể đáp ứng cùng một nhu cầu của khách hàng. Thay vì cạnh tranh trực tiếp trên cùng một thị trường, đối thủ cạnh tranh thay thế lại cung cấp giải pháp thay thế, đôi khi hiệu quả hơn hoặc tiện lợi hơn.

5. Đối thủ cạnh tranh trên các phương tiện

Đối thủ cạnh tranh trên các phương tiện là những đối thủ cụ thể trên các kênh truyền thông của bạn. Ví dụ như bạn quyết định sẽ quảng bá sản phẩm trên TV, SEO, Facebook thì mỗi kênh lại sẽ có những người đứng đầu khác nhau, bạn sẽ phải phân tích nhiều hơn cho từng kênh để biết nên làm gì trước tiên.

III. Tại sao cần phải phân tích đối thủ cạnh tranh?

1. Hiểu rõ thị trường và vị thế hiện tại

Nghiên cứu đối thủ cạnh tranh là một bước đi chiến lược không thể thiếu đối với mọi doanh nghiệp. Qua việc phân tích sâu sắc về cách hoạt động, sản phẩm/dịch vụ, chiến lược kinh doanh, điểm mạnh và yếu của đối thủ, hiểu rõ được vị trí hiện tại của mình và cơ hội thành công cho các chiến dịch.

2. Nâng cao chất lượng sản phẩm/ dịch vụ cung cấp

Thông qua việc phân tích đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp có thể học hỏi những điểm mạnh, từ đó áp dụng vào sản phẩm/ dịch vụ của mình để tạo ra lợi thế cạnh tranh. Đồng thời, việc xác định điểm yếu của đối thủ giúp doanh nghiệp cải tiến sản phẩm, dịch vụ, đáp ứng tốt hơn nhu cầu của khách hàng.

3. Cải thiện các chiến lược kinh doanh cũ

Thông qua việc phân tích đối thủ cạnh tranh, doanh nghiệp có thể thu thập thông tin chi tiết về sản phẩm, dịch vụ, giá cả, chiến lược marketing và bán hàng của đối thủ, từ đó:

• Đánh giá năng lực: So sánh điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp với đối thủ, xác định vị thế cạnh tranh.
• Nhận diện cơ hội: Tìm kiếm những khoảng trống trên thị trường mà đối thủ chưa khai thác.
• Phòng ngừa rủi ro: Xác định những thách thức tiềm ẩn và xây dựng kế hoạch đối phó.

Từ các điểm đó có thể so lại với các chiến lược kinh doanh hiện tại và cải tiến nó thêm, có thể thay đổi như: giá cả, kênh phân phối, cải thiện sản phẩm,... sẽ có rất nhiều  bước thử mở ra cho doanh nghiệp thay vì đi theo “lối mòn” cũ.

4. Nắm bắt được thời điểm phù hợp

Tìm ra những "mỏ vàng" tiềm năng mà đối thủ chưa khai thác, mở ra những chân trời kinh doanh mới. Đồng thời, bạn cũng biết được đôi khi chưa phải là thời điểm thích hợp để tham gia vào cuộc chơi này, sẽ ghi chú lại và chờ sẵn sàng khi cơ hội đến,

5. Tăng khả năng cạnh tranh

Việc thu thập thông tin về đối thủ cạnh tranh giúp doanh nghiệp tiên đoán được những bước đi tiếp theo của họ, từ đó đưa ra các chiến lược kinh doanh hiệu quả. Từ các thông tin lấy được có thể tổng hợp nhằm đưa ra những chiến lược tốt hơn, tối ưu hóa chi phí cho doanh nghiệp.

IV. Các bước phân tích đối thủ cạnh tranh trong kinh doanh

Phân tích đối thủ cạnh tranh thường được thực hiện thông qua 6 bước chính. Cụ thể như sau:

Bước 1: Lập danh sách các đối thủ cạnh tranh

Để xây dựng một chiến lược kinh doanh hiệu quả, việc xác định rõ các đối thủ cạnh tranh là vô cùng quan trọng. Dưới đây là một số gợi ý giúp bạn tìm ra những đối thủ đáng gờm:

• Sử dụng công cụ tìm kiếm: Bắt đầu bằng việc tìm kiếm trên Google những từ khóa liên quan đến sản phẩm hoặc dịch vụ của bạn. Hãy thử các từ khóa khác nhau để có kết quả đa dạng hơn.
• Khám phá các sàn thương mại điện tử: Các nền tảng như Shopee, Lazada, Tiki... là nơi tập trung của rất nhiều doanh nghiệp. Hãy tìm kiếm những sản phẩm tương tự để xác định đối thủ.
• Khảo sát khách hàng: Thực hiện các cuộc khảo sát, phỏng vấn khách hàng để tìm hiểu họ đánh giá như thế nào về sản phẩm, dịch vụ của bạn và đối thủ. Quan sát hành vi mua sắm, phản hồi của khách hàng trên các kênh truyền thông.
• Phân tích ấn phẩm thương mại: Theo dõi các bài viết, quảng cáo trên website, mạng xã hội của đối thủ. Đọc các ấn phẩm truyền thống như báo, tạp chí, catalog.
• Theo dõi truyền thông xã hội và diễn đàn: Đọc bình luận, đánh giá của khách hàng trên các trang fanpage, group.Tham gia các diễn đàn liên quan đến ngành để nắm bắt ý kiến của người dùng.
• Sử dụng báo cáo của các tổ chức uy tín: Cung cấp các báo cáo chi tiết về doanh nghiệp, giúp bạn đánh giá quy mô, năng lực tài chính của đối thủ.

Bạn nên có một danh sách ít nhất là 10 đối thủ kinh doanh cùng ngành hàng của bạn trước khi bước vào phân tích. 

Bước 2: Phân loại đối thủ

Để có chiến lược kinh doanh hiệu quả, việc hiểu rõ về đối thủ cạnh tranh là vô cùng quan trọng. Dựa trên mức độ cạnh tranh, chúng ta có thể phân loại đối thủ thành các nhóm sau:

• Đối thủ cạnh tranh trực tiếp: Đây là những doanh nghiệp cung cấp sản phẩm/dịch vụ tương tự, nhắm đến cùng đối tượng khách hàng và cạnh tranh trực tiếp với bạn.
• Đối thủ cạnh tranh gián tiếp: Những doanh nghiệp này cung cấp sản phẩm/dịch vụ tương tự nhưng hướng đến một phân khúc khách hàng khác hoặc có thể thay thế sản phẩm/dịch vụ của bạn. 
• Đối thủ cạnh tranh tiềm năng: Đây là những doanh nghiệp có thể trở thành đối thủ cạnh tranh trong tương lai nếu họ quyết định mở rộng kinh doanh vào thị trường của bạn. 

Bước 3: Nghiên cứu thông tin liên quan đến đối thủ

Để có cái nhìn toàn diện về đối thủ cạnh tranh và đưa ra những chiến lược kinh doanh hiệu quả, bạn cần thu thập đầy đủ thông tin về họ. Dưới đây là 5 nhóm thông tin quan trọng mà bạn không nên bỏ qua:

• Thông tin chung về doanh nghiệp: Lịch sử hình thành và phát triển; quy mô, cơ cấu tổ chức; sứ mệnh, tầm nhìn; văn hóa doanh nghiệp; các hoạt động kinh doanh chính
• Sản phẩm/dịch vụ: Danh mục sản phẩm/dịch vụ; đặc tính, tính năng nổi bật, giá cả, chính sách khuyến mãi, quy trình sản xuất, cung ứng; đánh giá của khách hàng
• Kênh phân phối: Các kênh phân phối trực tiếp và gián tiếp; mạng lưới đại lý, nhà phân phối; chiến lược phân phối; hiệu quả của các kênh phân phối
• Truyền thông: Các kênh truyền thông sử dụng (website, mạng xã hội, báo chí,...); nội dung truyền thông; chiến dịch marketing; ngân sách truyền thông
• Khách hàng: Khách hàng mục tiêu; quy mô thị trường; sự hài lòng của khách hàng; phản hồi của khách hàng; tỷ lệ khách hàng trung thành

Tôi đã viết các yếu tố thành cách mục ; bạn có thể dựa vào đó để đi tìm tường yếu tố để tìm vào nhé. Công cụ để tìm kiếm thông tin của bạn tôi đã để lại ở phía trên rồi, bạn hãy xem lại và bắt đầu nghiên cứu

Bước 4: Lập bảng phân tích

Khi đã có các thông tin phía trên bạn có thể lập thành một bản với 1 hàng là các đề mục, các hàng khác lần lượt là tên dối thủ, khi này bạn hãy điền vào các thông tin đã có nhé, như:

• Giá cả
• Cung cấp sản phẩm
• Đối tượng khách hàng
• Nội dung truyền thông
• Sản phẩm/Dịch vụ chính
• Những đặc điểm khác đáng khám phá

Bước 5: Sử dụng các mô hình phân tích đối thủ cạnh tranh

Việc lựa chọn mô hình phân tích phù hợp là yếu tố quan trọng để đưa ra quyết định kinh doanh đúng đắn. Dưới đây là 5 mô hình phân tích phổ biến được nhiều doanh nghiệp sử dụng:

• Mô hình SWOT: Giúp bạn đánh giá toàn diện về điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của doanh nghiệp hoặc dự án.
• Mô hình 5 Forces cạnh tranh: Giúp xác định các yếu tố cạnh tranh tác động đến ngành, từ đó đưa ra chiến lược phù hợp.
• Ma trận hình ảnh cạnh tranh: So sánh điểm mạnh, điểm yếu của doanh nghiệp với đối thủ cạnh tranh, giúp xác định vị thế trên thị trường.
• Mô hình đa giác cạnh tranh: So sánh nhiều yếu tố cạnh tranh của doanh nghiệp với đối thủ, giúp hình dung rõ hơn về vị thế cạnh tranh.
• Phân tích nhóm chiến lược: Phân loại các đối thủ cạnh tranh theo chiến lược, giúp xác định đối thủ cạnh tranh trực tiếp và gián tiếp.

Bước 6: Đưa ra các báo cáo phân tích đối thủ cạnh tranh

Từ dữ liệu thu thập, bạn cần xây dựng một bản báo cáo phân tích đối thủ cạnh tranh chi tiết và chuyên nghiệp. Bản báo cáo này sẽ là kim chỉ nam quan trọng giúp doanh nghiệp đưa ra những quyết định kinh doanh đúng đắn, từ đó nâng cao vị thế cạnh tranh trên thị trường.

Một bản báo cáo chất lượng cần bao gồm:

• Tổng hợp thông tin đầy đủ: Thu thập và tổng hợp toàn bộ thông tin về đối thủ, từ sản phẩm, dịch vụ, thị trường mục tiêu đến chiến lược marketing.
• Phân tích sâu sắc: Phân tích điểm mạnh, điểm yếu, cơ hội và thách thức của đối thủ, so sánh với vị thế của doanh nghiệp bạn.
• Trình bày rõ ràng: Sắp xếp thông tin một cách logic, sử dụng đồ thị, biểu đồ để minh họa rõ ràng.

V. Các công cụ hỗ trợ phân tích đối thủ cạnh tranh

1. Google Alerts

Google Alerts là một công cụ miễn phí của Google giúp bạn theo dõi thông tin mới nhất về các từ khóa quan tâm. Đối với doanh nghiệp, Google Alerts là trợ thủ đắc lực để:

• Theo dõi đối thủ cạnh tranh: Nhận thông báo khi có tin tức, bài viết, đánh giá mới về đối thủ.
• Hiểu rõ thị trường: Đánh giá chiến lược marketing, sản phẩm mới của đối thủ.
• Phản hồi khách hàng: Theo dõi phản hồi của khách hàng về sản phẩm/dịch vụ của đối thủ.
• Xây dựng chiến lược: Lấy ý tưởng và điều chỉnh chiến lược kinh doanh của mình.

2. Social Mention

Social Mention là một công cụ mạnh mẽ giúp doanh nghiệp theo dõi và phân tích sự hiện diện của mình cũng như đối thủ cạnh tranh trên các nền tảng mạng xã hội.Những lợi ích khi sử dụng Social Mention:

• Hiểu rõ đối thủ: Cung cấp cái nhìn toàn diện về hoạt động của đối thủ trên mạng xã hội, từ số lượng bài đăng, lượt đề cập đến tương tác của người dùng.
• Phát hiện xu hướng: Giúp doanh nghiệp nắm bắt các xu hướng mới, từ khóa hot và những người có ảnh hưởng trong ngành.
• Đánh giá hiệu quả: Đánh giá hiệu quả của các chiến dịch marketing trên mạng xã hội, so sánh với đối thủ cạnh tranh.
• Cải thiện chiến lược: Cung cấp thông tin hữu ích để doanh nghiệp điều chỉnh chiến lược marketing, tăng cường tương tác với khách hàng.

3. BuzzSumo

BuzzSumo là một công cụ trực tuyến mạnh mẽ, được sử dụng rộng rãi để nghiên cứu và phân tích hiệu quả của nội dung trên các nền tảng mạng xã hội. Với khả năng theo dõi và phân tích dữ liệu từ hàng triệu trang web và mạng xã hội, BuzzSumo cung cấp cho doanh nghiệp cái nhìn sâu sắc về hiệu quả của chiến dịch nội dung của họ, đồng thời giúp họ khám phá những xu hướng mới nhất trên thị trường.

4. SEMRush

SEMrush là một công cụ mạnh mẽ, được sử dụng rộng rãi để phân tích đối thủ cạnh tranh và tối ưu hóa chiến lược marketing. Nó cung cấp nhiều tình năng giúp bạn có thể phân tích đối thủ sâu nhất có thể.

5. Ahrefs

Với Ahrefs, doanh nghiệp có thể thực hiện một cuộc phân tích chi tiết các đối thủ cạnh tranh. Công cụ này cung cấp cái nhìn sâu sắc về các yếu tố SEO.

VI. Ví dụ về đối thủ cạnh tranh nổi tiếng thế giới

Nhắc về đối thủ cạnh tranh chắc chắn phải nhắn tới 3 cặp đối thủ của mọi thời đại này:

1. Apple và Samsung

Cả Apple và Samsung đều là những tên tuổi hàng đầu trong ngành công nghiệp di động, không ngừng cạnh tranh để giành thị phần toàn cầu.

Sản phẩm chủ lực:

• Apple: Nổi tiếng với dòng iPhone, cùng hệ sinh thái sản phẩm đa dạng như iPad, MacBook, Apple Watch.
• Samsung: Chiếm lĩnh thị trường với dòng Galaxy, bên cạnh đó còn có các sản phẩm như Galaxy Watch, tai nghe Galaxy Buds.

Hệ sinh thái:

• Apple: Sở hữu hệ sinh thái khép kín với iOS, macOS, iPadOS, watchOS và các dịch vụ như Apple Music, iCloud, Apple Pay.
• Samsung: Sử dụng hệ điều hành Android tùy biến One UI, cùng với các dịch vụ như Samsung Pay, Bixby.

Bạn có thể thấy cuộc chiến này diễn ra mỗi khi một trong 2 bên ra sản phẩm mới đều đưa ra điểm tốt hơn so với đối thủ hiện tại

2. Starbucks vs. Coffee Bean

Cả hai đều là những thương hiệu cà phê nổi tiếng thế giới, cạnh tranh nhau về chất lượng cà phê, không gian quán và các chương trình khách hàng thân thiết. Cuộc chiến đã diễn ra hơn một thập kỷ và chắc chắn vẫn sẽ tiếp tục.

3. Nike và Adidas

Cả Nike và Adidas đều là những "ông lớn" trong ngành công nghiệp thể thao, cung cấp đa dạng các sản phẩm như giày dép, quần áo và dụng cụ thể thao cho nhiều môn khác nhau. Cả hai đều sở hữu quy mô hoạt động khổng lồ, doanh thu cao và tầm ảnh hưởng toàn cầu.

4. Google vs. Microsoft

Cạnh tranh trên nhiều lĩnh vực như hệ điều hành, tìm kiếm, đám mây, phần mềm văn phòng. Hễ Google có gì thì Microsoft sẽ nghiên cứu và phát triển để cạnh tranh với Google, từ công cụ tìm kiếm, đến sản phẩm công nghệ, hai ông lớn vẫn đang trong giai đoạn canh tranh vô cùng khốc liệt.

5. Coca-Cola và PepsiCo

Coca-Cola và PepsiCo từ lâu đã là hai đối thủ cạnh tranh khốc liệt trong ngành công nghiệp nước giải khát. Cả hai không ngừng tung ra các sản phẩm mới, chiến dịch marketing sáng tạo để giành giật thị phần.

• Danh mục sản phẩm đa dạng: Cả hai đều sở hữu danh mục sản phẩm phong phú, từ nước ngọt có ga truyền thống đến các loại nước uống mới như nước trái cây, trà, cà phê.
• Mạng lưới phân phối rộng khắp: Với hệ thống phân phối trải dài trên toàn cầu, Coca-Cola và PepsiCo luôn cạnh tranh để có mặt ở mọi ngóc ngách.
• Chiến lược sản phẩm: Cả hai đều không ngừng nghiên cứu và phát triển sản phẩm mới để đáp ứng nhu cầu của người tiêu dùng. Ví dụ, sự ra đời của Coca-Cola Zero Sugar và Pepsi Max là minh chứng rõ nét cho cuộc đua không ngừng nghỉ này.

VII. Một số lưu ý khi phân tích đối thủ cạnh tranh

1. Thu thập thông tin và phân tích đối thủ cạnh tranh cần phải chi tiết

Thu thập và phân tích thông tin về đối thủ cạnh tranh là một quá trình đòi hỏi sự đầu tư lớn về thời gian, công sức và nguồn lực. Không chỉ đơn thuần là việc tìm kiếm thông tin trên mạng, mà còn cần có sự nghiên cứu sâu sắc và đánh giá kỹ lưỡng từ nhiều góc độ khác nhau.

Quá trình thu thập dữ liệu:

• Nguồn dữ liệu đa dạng: Từ thông tin công khai trên website, báo chí, mạng xã hội đến các nguồn nội bộ, doanh nghiệp cần thu thập một lượng lớn dữ liệu.
• Tốn thời gian và công sức: Việc tìm kiếm, sàng lọc và tổng hợp dữ liệu đòi hỏi sự kiên nhẫn và tỉ mỉ.

Bạn cần phải kiếm thật kỹ thì mới có cơ hội để tiếp cận với nhiều thông tin quan trọng, cốt lõi của đối thủ.

2. Chú ý đến thời gian phân tích

Việc phân tích đối thủ cạnh tranh tại một thời điểm cụ thể đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với sự thành công của doanh nghiệp. Thị trường luôn biến động không ngừng, chiến lược và năng lực của đối thủ cũng thay đổi theo. Nếu chỉ dựa vào một bản phân tích cũ, doanh nghiệp có thể đưa ra những quyết định sai lầm, bỏ lỡ cơ hội và đối mặt với rủi ro.

3. Dựa theo dữ liệu đưa ra mà quyết định

Dữ liệu cung cấp cho doanh nghiệp cái nhìn sâu sắc về điểm mạnh, điểm yếu, chiến lược và thị phần của đối thủ cạnh tranh. Nhờ đó, doanh nghiệp có thể:

• Đánh giá đối thủ: Hiểu rõ hơn về hiệu quả hoạt động, thế mạnh và hạn chế của đối thủ.
• Điều chỉnh chiến lược: Đưa ra những quyết định kinh doanh sáng suốt, phù hợp với tình hình thị trường.
• Theo dõi hiệu quả: Đánh giá liên tục hiệu quả của các chiến lược đã triển khai và kịp thời điều chỉnh.

Việc phân tích đối thủ cạnh tranh đã trở nên quá quen thuộc với các quy trình lên chiến lược kinh doanh nhưng không phải ai cũng phân tích đúng? Bạn phải chú ý đến các thông tin quan trọng và những điều mà đối thủ chưa làm được. Đấy sẽ là điểm đột phá mà việc nghiên cứu đối thủ hướng tới. Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết.

bởiTerus Business

Cập nhật lúc 6 Tháng 3, 2025

CHIA SẺ