Copyright Là Gì? Thông Tin Cần Biết Về Quyền Tác Giải Mới Nhất

Một trong những vấn đề gây nhức nhối nhất ở Việt Nam trong những năm gần đây là vấn đề liên quan đến bản quyền nói chung và bản quyền trong thiết kế. Thuật ngữ “copyright” được tìm kiếm nhiều hơn khi nó xuất hiện. Tuy nhiên, bạn đã hiểu được Copyright là gì và ý nghĩa nó có thể có chưa?

I. Copyright là gì?

Copyright được dịch sang tiếng Việt là quyền tác giả biểu thị tính độc quyền của tác phẩm của tác giả. Copyright bảo vệ tác phẩm và sáng tạo tinh thần khỏi vi phạm.

Sáng tác nhạc, văn học, khoa học, tranh vẽ, phim, chương trình truyền hình và truyền thanh là một số ví dụ về các loại tác phẩm có thể được bảo vệ bằng bản quyền tác giả.

Quyền tác giả có thể bảo vệ quyền lợi cá nhân và lợi ích tài chính của tác giả trong các mối liên quan liên quan đến tác phẩm.

Theo Công ước Berne, luật bản quyền cho phép tác giả hưởng tác quyền đó trong suốt cuộc đời của họ, cộng thêm trong ít nhất một thập kỷ sau khi họ qua đời. Tác quyền có thể được nâng thời hạn ở một số quốc gia.

II. Copyright tại Việt Nam

Luật bản quyền của Việt Nam đã được sửa đổi để phù hợp hơn với luật của các quốc gia châu Âu và châu Mỹ. Mọi người thường nghĩ rằng các tác phẩm được thiết kế sẽ có bản quyền và sẽ được thông báo đến các cơ quan quản lý để công khai trên cổng thông tin.

Tuy nhiên, Nghị định 100/NĐ-CP/2006 của Chính phủ và Luật sở hữu trí tuệ năm 2005 của Việt Nam đưa ra các quy định chi tiết về bản quyền thiết kế và quyền tác giả. Theo đó, một tổ chức hoặc cá nhân có quyền sở hữu hoặc sáng tạo tác phẩm được gọi là quyền tác giả, bao gồm các quyền sau:

Quyền nhân thân
Quyền tài sản

1. Quyền nhân thân

Đặt tên cho tác phẩm.
Được đứng tên thật/ bút danh trên các tác phẩm. Khi tác phẩm được công bố hay sử dụng sẽ được nêu tên thật/ bút danh.
Công bố các tác phẩm/ cho phép người khác công bố tác phẩm.
Bảo vệ tác phẩm một cách toàn vẹn (không cho người khác chỉnh sửa, cắt xén hay xuyên tạc tác phẩm bằng bất kỳ hình thức nào gây tổn hại đến uy tín và danh dự tác giả).

2. Quyền tài sản

Làm những tác phẩm phái sinh (là tác phẩm dịch sang các ngôn ngữ khác nhau, tác phẩm cải biên, biên soạn, phóng tác, chuyển thể, chú giải, tuyển chọn).
Biểu diễn trước công chúng với các tác phẩm.
Nhập khẩu, phân phối bản gốc hoặc bản sao của tác phẩm.
Truyền đạt tác phẩm qua các phương tiện vô tuyến, hữu tuyến hay mạng thông tin điện tử hoặc bất cứ phương tiện kỹ thuật nào.
Cho thuê bản sao hay bản gốc tác phẩm điện ảnh, chương trình máy tính. Tác phẩm sẽ được bảo hộ theo cơ chế quyền tác giả là những tác phẩm thuộc lĩnh vực nghệ thuật, văn học và khoa học.

III. Những đối tượng được áp dụng và không được áp dụng Copyright

1. Copyright được áp dụng cho những đối tượng nào?

Copyright được áp dụng cho nhiều loại hình tác phẩm khác nhau, từ chữ viết, âm thanh cho đến hình ảnh. Dưới đây là những đối tượng đang được bảo hộ bởi quyền tác giả:

Tác phẩm văn học, khoa học, sách giáo khoa, giáo trình được thể hiện dưới dạng chữ viết hoặc ký tự.
Bài giảng, bài phát biểu và bài nói khác.
Tác phẩm báo chí.
Tác phẩm âm nhạc.
Tác phẩm sân khấu.
Tác phẩm điện ảnh.
Tác phẩm tạo hình, mỹ thuật ứng dụng.
Tác phẩm nhiếp ảnh.
Tác phẩm kiến trúc.
Bản họa đồ, sơ đồ, bản đồ, bản vẽ có liên quan đến địa hình, các loại công trình khoa học và kiến trúc.
Tác phẩm văn học, nghệ thuật dân gian.
Chương trình máy tính.
Tác phẩm phái sinh (tuyệt đối không làm phương hại đến quyền tác giả của tác phẩm được sử dụng để làm tác phẩm phái sinh).

2. Các đối tượng không được áp dụng copyright

Mặc dù copyright được sử dụng với mục đích bảo vệ bản quyền cho các tác phẩm. Nhưng thực tế vẫn có một số đối tượng không thuộc phạm vi của quyền bảo hộ tác giả, gồm:

Tin tức thời sự như các thông tin báo chí ngắn hằng ngày. Bởi vì đối tượng này chỉ mang tính chất đưa tin, không có tính sáng tạo.
Các văn bản hành chính như: văn bản quy phạm pháp luật, văn bản hành chính, văn bản thuộc lĩnh vực tư pháp,... Bởi vì các loại văn bản này thuộc quyền quản lý của nhà được, có phạm vi tác động trên toàn bộ lãnh thổ và cần được phổ biến rộng rãi để mọi người biết đến.
Các đối tượng như: khái niệm, nguyên lý, số liệu, quy trình,... vì những đối tượng này mang tính chất cung cấp thông tin, cần được phổ biến rộng rãi để nhiều người biết đến.

IV. Điều kiện để tác phẩm được bảo hộ quyền tác giả

Một tác phẩm muốn được bảo hộ quyền tác giả thì chính tác phẩm và tác giả phải đáp ứng các điều kiện sau đây.

1. Về tác phẩm

Tác phẩm là kết quả của hoạt động sáng tạo

Một tác phẩm được nhiều người đón nhận và sống mãi với thời gian phải chứa những nội dung mang giá trị tinh thần, phong phú và chất lượng. Khi tác phẩm đạt được điều này thì đây chính là kết quả của quá trình tìm hiểu, suy nghĩ và sáng tạo của tác giả. Hơn hết, tác phẩm phải do chính tác giả sáng tạo, không được sao chép từ tác phẩm của người khác.

Tác phẩm phải được thể hiện ở một hình thức vật chất nhất định

Tác phẩm chỉ được bảo hộ quyền tác giả khi thể hiện ở một hình thức vật chất nhất định. Bởi vì các ý tưởng sáng tạo nếu chỉ tồn tại trong tâm trí tác giả, chưa được thể hiện ra bên ngoài sẽ không có cơ sở thừa nhận và bảo hộ.

Đồng thời, các tác phẩm trong lĩnh vực văn học, nghệ thuật, nghiên cứu khoa học chỉ có ý nghĩa khi được công chúng biết đến. Do đó, tác phẩm cần được thể hiện ra bên ngoài thông qua hình thức nhất định để người khác có thể nhận biết.

Hiện nay, pháp luật Việt Nam không giới hạn về hình thức vật chất thể hiện tác phẩm. Do đó, tác phẩm được thể hiện thông qua các hình thức như: sách, báo, trang tin điện tử hoặc các vật liệu khác.

Tác phẩm phải thuộc lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học

Tác phẩm muốn được công nhận quyền tác giả phải thuộc các lĩnh vực văn học, nghệ thuật và khoa học. Bởi vì tác phẩm chính là thành quả của quá trình lao động. Các tác phẩm chứa đựng những nội dung tạo ra giá trị tinh thần cho xã hội và được pháp luật ghi nhận.

2. Về tác giả

Tác phẩm muốn đăng ký quyền bảo hộ tác giả thì tác giả phải đáp ứng các điều kiện sau:

Tác giả phải là người trực tiếp sáng tạo ra tác phẩm và cũng là chủ sở hữu quyền tác giả.
Tác giả có thể là tổ chức hoặc cá nhân Việt Năm hoặc nước ngoài và có tác phẩm được công bố đầu tiên tại Việt Nam, chưa công bố ở bất kỳ quốc gia nào.
Tác giả là tổ chức, cá nhân Việt Nam hoặc nước ngoài có tác phẩm được công bố đồng thời tại Việt Nam trong vòng 30 ngày kể từ ngày tác phẩm đó được công bố lần đầu tiên tại nước khác.
Tác giả là tổ chức, cá nhân nước ngoài có tác phẩm được bảo hộ tại Việt Nam theo điều ước quốc tế về quyền tác mà Việt Nam là thành viên.

V. Kiến thức cần biết về quyền tác giả

Để hiểu luật bản quyền trong thiết kế, bạn phải biết cách phân biệt Copyright © – Trademark ™ – Registered ®. Ba cái tên này đều được sử dụng như các ký tự chứng nhận pháp lý nhằm bảo vệ các ý tưởng khỏi việc sao chép hoặc đạo nhái chúng. Mặc dù chúng có chung mục đích, nhưng cách chúng được sử dụng khác nhau.

Copyright ©
Trademark ™
Registration® (Registered Trademark)

1. Copyright ©

Copyright © được sử dụng để bảo vệ bản quyền tác phẩm kịch, âm nhạc, nghệ thuật và sở hữu trí tuệ. Ngay khi được hoàn thành, tác phẩm tự động được bảo vệ bản quyền. Biểu tượng “©”, hoặc “Copyright” hoặc “Copr”, được sử dụng để xác định quyền tác giả.

Copyright © cho phép tác giả sao chép và phân phối các bản sao cũng như biểu diễn tác phẩm trước công chúng. Mặc dù bạn có thể không đăng ký hoặc đăng ký quyền tác giả, nhưng việc đăng ký vẫn giúp bạn bảo vệ quyền lợi toàn vẹn và triệt để cho các tác phẩm của mình, điều này có thể được thực hiện trong thêm đến 70 năm.

2. Trademark ™

Tên, từ ngữ, ký tự hoặc thiết bị được sử dụng để phân biệt sản phẩm của người bán hoặc nhà sản xuất bằng chữ Trademark ™. Để cho mọi người biết rằng họ sở hữu thiết kế và tên của công ty, biểu tượng ™ sẽ được gắn vào logo và tên của thương hiệu.

Mặt khác, quyền lợi của công ty về việc sử dụng tên riêng cho thương hiệu, tên và sản phẩm không được bảo vệ bởi Trademark ™.

Nếu có vi phạm, chẳng hạn như một công ty khác sử dụng tên riêng tương tự cho công ty hoặc sản phẩm của họ, thì công ty đầu tiên phải chứng minh rằng họ sở hữu những sản phẩm đó. Nếu công ty không đăng ký thương hiệu từ đầu, thương hiệu sẽ không được bảo vệ.

3. Registration® (Registered Trademark)

Registration ® được sử dụng để đăng ký một nhãn hiệu. Việc đăng ký thương hiệu này sẽ ngăn chặn các công ty khác sử dụng hình ảnh và tên của công ty.

Trước khi đăng ký thương hiệu, công ty bạn nên kiểm tra xem liệu các mẫu thiết kế, tên gọi và hình ảnh đã được đăng ký bởi công ty khác hay không.

Nếu hình ảnh mà công ty bạn chọn hoặc sản phẩm bạn muốn đăng ký quá giống với hình ảnh hoặc hình ảnh của một công ty khác đã đăng ký trước đó, thì điều đó có thể được coi là vi phạm bản quyền sử dụng thương hiệu.

Đăng ký thương hiệu tốn nhiều thời gian, có thể kéo dài 10 hoặc thậm chí 1 năm. Công ty bạn sẽ có quyền sử dụng độc quyền thương hiệu trong 10 năm sau khi đăng ký thành công.

VI. Các thông tin về luật bản quyền trong thiết kế mà bạn cần biết

Luật bản quyền áp dụng cho toàn bộ mạng Internet.
Những gì bạn viết ra hay sáng tạo sẽ được bảo vệ ngay lập tức theo luật của Hoa Kỳ. Luật có hiệu lực với tác phẩm của bạn mà không cần phải cung cấp thông tin về thời điểm nó được viết hoặc sáng tạo.
Bạn vẫn có thể sử dụng các dữ liệu có bản quyền qua việc trích dẫn chúng. Đoạn trích không được vượt quá 500 từ hoặc 10% của toàn bộ bài viết.
Bạn phải được tác giả cho phép trước khi dùng hoặc dịch các ngôn ngữ khác.
Vì hầu hết mọi thứ đều có bản quyền, nên chúng ta nên tự tạo thói quen tôn trọng luật bản quyền.
“Tôi không biết luật” không hề giúp bạn biện hộ cho hành vi sai trái của mình khi ra toà.
Các tác phẩm được coi là vi phạm bản quyền nếu không được tác giả cho phép.
Để tránh các vấn đề, bạn nên xin phép trước khi sử dụng thông tin có bản quyền.

VII. Cách xác định bản quyền trong thiết kế và quyền sở hữu trí tuệ

Hãy nhớ lại thời điểm thiết kế sản phẩm hoặc bài viết đó.
Hình minh hoạ của bài viết là nguồn của nó.
Khi bạn thiết kế hay viết bài, hãy liệt kê các ý tưởng ban đầu của bạn.
Chứng minh nguồn gốc của bài viết.
Có thể xác định thời gian hoàn thành sản phẩm bằng cách chụp ảnh màn hình lại từ dữ liệu trong tài khoản.
Ngày tháng cụ thể mà sản phẩm đã được lưu trữ trên máy tính của bạn.
Tóm lại, hãy tìm những người có thể chứng minh cho bạn. Những người này có thể là thành viên của nhóm, các diễn đàn mà bạn đã công bố sản phẩm.

VIII. Các lầm tưởng về luật bản quyền về quyền tác giả và luật bản quyền

Nếu sản phẩm không có chú thích bản quyền, thì sản phẩm đó sẽ không được bảo vệ.
Không có yêu cầu bản quyền cho tác phẩm được công khai trên Internet.
Sẽ hoàn toàn miễn phí khi đăng tải lên mạng.
Tác giả sẽ không làm gì được tôi.
Đấu tranh để giành lại quyền tác giả khi có vấn đề bản quyền sẽ rất khó khăn
Quyền tác giả chỉ dành cho các tổ chức và doanh nghiệp lớn.
Để giải quyết các vấn đề liên quan đến bản quyền, luật pháp phải can thiệp.
Tôi ở Việt Nam và tác giả ở nước ngoài.
Tôi không vi phạm bất kỳ bản quyền nào vì tôi làm việc vì mục đích chia sẻ và phi thương mại.
Tôi không biết luật nói rằng tôi không có tội.
Mặc dù tôi không xin phép tác giả, nhưng tôi đã cung cấp dẫn nguồn và liên kết để tránh vi phạm.

Chúng ta cũng là những người sáng tạo hàng ngày với rất nhiều nỗ lực, tâm huyết và mồ hôi. Do đó, mọi người đều hiểu rằng để làm ra một tác phẩm hoặc sản phẩm đều phải bỏ ra nhiều công sức mới. Vì vậy, tôn trọng bản quyền thiết kế của người khác giống như tôn trọng thành quả của chính bạn.

IX. Tổng kết

Hi vọng bạn đã cập nhật lại thông tin cho Copyright, việc vướng vào Copyright sẽ gây phiền phức cho doanh nghiệp của bạn. Thế nên hãy chú ý đến vấn đề này nhé. Cảm ơn bạn đã đọc hết bài viết này của Terus. Nếu bạn có bất cứ yêu cầu gì về Terus có thể liên hệ tại đây nhé!

Theo dõi Terus tại:

FAQ – Giải đáp các thắc mắc liên quan đến Copyright

1. Copyright là gì?

Copyright, được dịch sang tiếng Việt là quyền tác giả, biểu thị tính độc quyền của tác phẩm của tác giả. Copyright bảo vệ tác phẩm và sáng tạo tinh thần khỏi vi phạm.

2. Copyright cung cấp những quyền gì cho người sáng tạo?

Quyền sao chép: Quyền sao chép hoặc sao chép tác phẩm.
Quyền phân phối: Quyền phân phối bản sao của tác phẩm tới công chúng.
Quyền trưng bày công khai: Quyền trưng bày tác phẩm một cách công khai, chẳng hạn như trong các cuộc triển lãm hoặc biểu diễn.
Quyền biểu diễn công cộng: Quyền biểu diễn tác phẩm một cách công khai, chẳng hạn như trong các buổi hòa nhạc hoặc vở kịch.
Quyền tác phẩm phái sinh: Quyền tạo ra các tác phẩm mới dựa trên bản gốc, chẳng hạn như chuyển thể, dịch thuật hoặc phối lại.

Các quyền này cho phép người sáng tạo kiểm soát cách sử dụng tác phẩm của họ, đảm bảo đền bù công bằng cho nỗ lực của họ và bảo vệ tính toàn vẹn trong sáng tạo của họ.

3. Làm thế nào để có được sự bảo vệ Copyright?

Ở hầu hết các quốc gia, việc bảo vệ Copyright được tự động thực hiện ngay sau khi tác phẩm gốc được tạo và cố định ở dạng hữu hình, chẳng hạn như viết ra, ghi âm hoặc lưu dưới dạng kỹ thuật số. Đăng ký chính thức là không cần thiết để bảo vệ Copyright cơ bản.

Tuy nhiên, ở một số khu vực pháp lý, việc đăng ký với văn phòng Copyright có thể cần thiết để thực thi một số quyền nhất định hoặc yêu cầu bồi thường thiệt hại theo luật định. Bạn nên tham khảo luật bản quyền của quốc gia cụ thể của mình để biết thông tin chi tiết về thủ tục đăng ký.

4. Thời gian bảo vệ Copyright kéo dài bao lâu?

Thời hạn bảo vệ Copyright khác nhau tùy thuộc vào quốc gia và loại tác phẩm. Nói chung, việc bảo vệ bản quyền thường kéo dài suốt cuộc đời của người sáng tạo cộng với một số năm nhất định sau khi họ qua đời.

Ví dụ: ở Hoa Kỳ, việc bảo vệ bản quyền đối với các tác phẩm do cá nhân tạo ra kéo dài suốt cuộc đời của người sáng tạo cộng thêm 70 năm. Đối với các tác phẩm được tạo ra bởi các tập đoàn hoặc tác giả ẩn danh, thời gian bảo vệ bản quyền kéo dài 95 năm kể từ ngày xuất bản hoặc 120 năm kể từ ngày tạo ra, tùy theo thời gian nào ngắn hơn.

5. Làm cách nào tôi có thể bảo vệ tài sản trí tuệ và thực thi Copyright của mình?

Để bảo vệ tài sản trí tuệ và thực thi Copyright của bạn, hãy xem xét các bước sau:

Thông báo Copyright: Bao gồm thông báo bản quyền đối với tác phẩm của bạn, bao gồm ký hiệu bản quyền (©), năm xuất bản và tên của chủ sở hữu bản quyền. Mặc dù không bắt buộc nhưng nó đóng vai trò như một lời nhắc nhở cho người khác rằng tác phẩm của bạn được bảo vệ.
Cấp phép: Xác định cách bạn muốn cấp phép cho tác phẩm của mình. Bạn có thể chọn giữ lại tất cả các quyền hoặc cấp các quyền cụ thể cho người khác thông qua các giấy phép, chẳng hạn như giấy phép Creative Commons hoặc thỏa thuận tùy chỉnh.
Giám sát và Thực thi: Thường xuyên giám sát việc sử dụng tác phẩm của bạn và thực hiện hành động thích hợp nếu bạn phát hiện hành vi sử dụng hoặc vi phạm trái phép. Điều này có thể liên quan đến việc gửi thư yêu cầu ngừng hoạt động, gửi thông báo gỡ xuống hoặc theo đuổi hành động pháp lý nếu cần thiết.
Đăng ký bản quyền của bạn: Hãy cân nhắc việc đăng ký bản quyền của bạn với văn phòng Copyright thích hợp. Mặc dù không phải lúc nào cũng bắt buộc nhưng việc đăng ký có thể mang lại những lợi ích bổ sung, chẳng hạn như khả năng yêu cầu bồi thường thiệt hại theo luật định và phí luật sư trong trường hợp vi phạm.
Tìm kiếm lời khuyên pháp lý: Tham khảo ý kiến của luật sư sở hữu trí tuệ hoặc chuyên gia pháp lý am hiểu về luật Copyright để hiểu các quyền, nghĩa vụ của bạn và các chiến lược tốt nhất để bảo vệ và thực thi quyền sở hữu trí tuệ của bạn.

Đọc thêm:

bởiTerus Business

Cập nhật lúc 7 Tháng 1, 2025

Terus Business là đội ngũ thuộc Terus chuyên cung cấp thông tin cập nhật về thị trường và phân tích các mô hình kinh doanh, đưa ra các giải pháp thiết thực dựa trên các chiến lược đã được chứng minh.